Waarom komt vernieuwing binnen zorg en welzijn zo moeizaam van de grond? Volgens onderzoekers van DSP-groep ontbreekt het aan prikkels om de verschuiving op gang te brengen. Professionals zien patiënten met complexe problemen die om een multidisciplinaire aanpak vragen, maar het systeem wringt. Dat ervaart ook Annemieke van Veen, casemanager dementie in regio Utrecht Zuidoost: ‘Door het personeelstekort en de grote vraag naar thuiszorg staat de onderlinge samenwerking onder druk.’
Van Veen ziet in dat thuiswonende ouderen steeds vaker een complexe zorgvraag hebben. Dat komt doordat er strenger wordt geselecteerd wie (wanneer) in aanmerking komt voor een plek in het verpleeghuis. Toch is haar werk niet erg veranderd, vindt ze. ‘De aard van mijn werk – en van andere professionals betrokken bij de zorg aan huis – is niet per se anders dan voorheen. Wel is de intensiteit van het werk toegenomen. Dat komt doordat we meer moeten doen in minder tijd.’
Integrale samenwerking organiseren
Als casemanager begeleidt van Veen thuiswonende cliënten, voornamelijk ouderen, en hun naasten in het traject vanaf de niet-pluis-fase of diagnose dementie tot aan overlijden of eventuele opname in een verpleeghuis. Daarbij werkt ze samen met alle betrokkenen, zowel professioneel als sociaal en kent ze de weg in de wirwar van wetten, professionele instellingen en organisaties in de regio. Ook kan ze bemiddelen bij het regelen van zorg of ondersteunen bij het maken van keuzes.
Door hun complexe zorgvraag hebben de ouderen waar Van Veen mee werkt vaak meer verpleging en begeleiding aan huis nodig. De integrale samenwerking met de huisarts en alle betrokken zorgprofessionals die hiervoor nodig is, is niet altijd goed te organiseren. Van Veen: ‘Door het personeelstekort en de grote vraag naar thuiszorg staat de onderlinge samenwerking onder druk. Iedereen werkt hard, maar in de waan van de dag schiet de organisatie van een domeinoverstijgend overleg bijvoorbeeld tussen de thuiszorg, de casemanager, fysiotherapeut en huisarts er soms bij in. Deze overleggen geven op de korte termijn soms niet direct zichtbaar resultaat en worden dan als eerste verzet of afgezegd, maar frequent overleg is essentieel om te zorgen dat de cliënt zo lang mogelijk verantwoord én prettig thuis kan blijven wonen.’
Zorgcontinuïteit en beleid
Wat voor Van Veen in haar werk een extra uitdaging is, is het gebrek aan aansluiting van de verschillende zorgwetten. Cliënten in de Wmo komen soms niet in aanmerking voor dezelfde begeleiding thuis als cliënten in de Wlz. Ze zijn afhankelijk van hoe de gemeente daarin voorziet. En niet alle zorgaanbieders hebben een contract met het zorgkantoor, wat de zorgcontinuïteit van cliënten die vanuit de Wmo de Wlz instromen niet ten goede komt. ‘Door de schotten in de zorg lijkt de wetgeving soms leidend en niet de behoefte van de cliënt. Dat is frustrerend’, vindt Van Veen. ‘Er zijn meer regels bijgekomen – waar wij professionals in minder tijd mee moeten dealen. Dat betekent veel regelen, bellen en uitzoeken en minder tijd voor de echte begeleiding van de ouderen.’
Het beleid stuurt op verantwoord langer thuis wonen, en volgens Van Veen is dit soms ook de wens van de ouderen zelf. Ze wil daar graag aan toevoegen dat het naast verantwoord, ook prettig thuis wonen moet zijn. Dat is nu niet altijd het geval. ‘Ik denk dat sommige oudere cliënten beter af en gelukkiger zouden zijn in een ‘ouderwets’ bejaardenhuis, omdat er onvoldoende zorg en aandacht voor hen is in hun thuissituatie. Maar wij proberen aan alle ouderen de best mogelijke ondersteuning thuis te leveren.’
Meer informatie
Dit interview is afkomstig uit het onderzoeksartikel ‘Kansen voor anders werken’ dat in opdracht van AZW is opgesteld door DSP-groep. In het artikel bespreken onderzoekers de kansen voor het verschuiven van werk tussen het medisch en sociaal domein.