Wat zijn de verwachte tekorten aan personeel in de sector zorg en welzijn en hoe ontwikkelt de arbeidsmarkt zich de komende tien jaar in de sector? Het nieuwe prognosemodel van het onderzoeksprogramma arbeidsmarkt zorg en welzijn geeft antwoord op deze vragen. Op donderdag 3 december vond het eerste webinar van de serie: Aan de slag met het prognosemodel arbeidsmarkt zorg en welzijn, plaats. Onder leiding van gespreksleider Lieke Lamb liet Jeroen de Kort, directeur bij ABF Research, de kijker kennismaken met het prognosemodel.
Cécile Goebel, hoofd arbeidsmarkt bij het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en programmaleider van het actieprogramma ‘Werken in de zorg’ trapt het webinar af met een videoboodschap. ‘Het nieuwe prognosemodel laat ons zien voor welke opgave we staan per branche, regio en organisatie. Nu al zijn de personeelstekorten goed voelbaar. Als we daar niet op anticiperen, blijft dat het geval in toekomst. Alleen met elkaar kunnen we deze opgave aan’.
Prognosemodel Zorg en Welzijn
Jeroen de Kort is directeur van het kwantitatieve onderzoeksbureau ABF Research en heeft met zijn team gewerkt aan de totstandkoming van de eerste versie van het prognosemodel zorg en welzijn.
‘De werknemers in de sector zorg en welzijn staan centraal in het nieuwe prognosemodel’, zegt De Kort. ‘Met het prognosemodel is het mogelijk om een kwantitatieve verkenning van de werknemers op de arbeidsmarkt in de sector te maken’.
De Kort benoemt tijdens het webinar een aantal ontwikkelingen die in het prognosemodel zijn af te lezen. Zo groeit de vraag naar werknemers tot 2030 met ongeveer 20% volgens de basisraming in het prognosemodel. We zien in het model dat het personeelsaanbod die groei niet kan bijhouden.
Bijzondere module: zelf scenario’s maken
Daarnaast loopt, volgens de verwachtingen van het prognosemodel, het arbeidstekort op in diverse branches en beroepsgroepen in de sector. In het prognosemodel is ook een aparte module beschikbaar: de scenariomodule. Arbeidsmarktonderzoekers kunnen met deze module zelf aan de slag met het bouwen van scenario’s en deze doorberekenen.
De resultaten van het prognosemodel dienen als een basiskader voor actieprogramma’s in de zorg. De Kort merkt op dat het model helpt om de juiste informatie te verzamelen. Het model kan geen kant en klare antwoorden geven.
Oplopende arbeidsmarkttekorten sector zorg en welzijn
Tijdens het webinar krijgen deelnemers de volgende vraag voorgeschoteld: ‘Welke delen van Nederland hebben op basis van het prognosemodel de komende jaren het sterkst te kampen met oplopende arbeidsmarkttekorten in de sector?’
‘Op basis van het prognosemodel krijgen de noordelijke, oostelijke en zuidelijke regio’s de komende jaren het sterkst te maken met oplopende arbeidsmarkttekorten’, zegt De Kort. ‘Uit het model is af te lezen dat jongeren de komende jaren steeds meer wegtrekken uit de randen. Daar blijven dus meer oudere mensen over. De tekorten in de randen lopen daarom harder op dan in de randstad’.
Invloed van technologische ontwikkelingen
Tijdens het webinar worden een aantal vragen van deelnemers over het prognosemodel behandeld. ‘Is er in het prognosemodel rekening gehouden met de nieuwe aanvulling van de huidige beroepen ten behoeve van technologische ontwikkelingen?’ vraagt een deelnemer. De Kort zegt dat er beperkt rekening is gehouden met nieuwe beroepen. ‘Wanneer een specifieke innovatie van toepassing is die op een branche, dan kun je aan de hand van arbeidsproductiviteit een simulatie maken van het effect van deze technologische veranderingen’.
Zelf aan de slag met het prognosemodel?
‘Voordat je zelf aan de slag gaat met het model, is het van belang de essentie van het prognosemodel te doorgronden’, zegt De Kort. Het is belangrijk om te begrijpen welke detailresultaten wel en niet beschikbaar zijn, wat de mogelijkheden en beperkingen van het model zijn en hoe je met de scenario-editor aan de slag gaat. Deze onderwerpen komen in de volgende webinars aan bod.
Meten is weten!
Uit de tweede polluitslag blijkt dat een meerderheid gebruik gaat maken van het nieuwe prognosemodel. ‘Wij gaan er zeker mee aan de slag. Meten is weten. Door als werkgeversorganisatie zorg en welzijn onze regio van arbeidsinformatie te voorzien, kunnen zorginstanties beter beleid maken en de te verwachte tekorten aanpakken’, aldus een enthousiaste deelnemer van het webinar.
Webinar terugkijken?
Wil je het webinar in zijn geheel terugkijken?
Schrijf je in voor de volgende webinars van deze serie
Wil je meer leren over het nieuwe Prognosemodel Zorg en Welzijn? Schrijf je dan in voor de volgende webinars in deze serie. In deze webinars gaan we dieper in op de werking van het model en gaan we aan de slag met het maken van scenario’s.
Download hier de presentatie van Jeroen de Kort over het Prognosemodel ZW
Vragen en antwoorden over het prognosemodel
- Waar is het prognosemodel te vinden?
www.prognosemodelzw.nl. - Kunnen wij de sheets van het eerste webinar ook inzien?
De presentatie is hierboven te downloaden. - Is het prognosemodel straks ‘vrij beschikbaar’ om te gebruiken?
De basisresultaten zijn beschikbaar via de website www.prognosemodelzw.nl. Via deze site kun je inloggegevens aanvragen voor het besloten gedeelte met meer gedetailleerde informatie. Volg daarvoor ook het webinar van 15 december a.s. waarin wordt ingegaan op de werking van het prognosemodel. Op 28 januari 2021 wordt in een webinar specifiek ingegaan op de scenario’s. - Is een dergelijke prognose reëel, gezien de ontgroening en concurrentie in andere sectoren?
De demografische ontwikkeling van de beroepsbevolking is onderdeel van het model. Via aanbodstromen van en naar andere sectoren wordt rekening gehouden met ‘concurrentie’. - Er is sprake van grote verschillen in vacatures naar niveaus. Er is bijvoorbeeld een mismatch in zorg tussen het aanbod lage niveaus versus de vraag vanaf niveau 3. Houdt het model daar rekening mee?
Er wordt apart naar arbeidsmarktspanning gekeken voor de beroepsgroepen die in het model worden onderscheiden. - Waarom worden verloskundigen naast verpleegkundigen genoemd? Valt specialistisch verpleegkundige zorg (vpk) hier niet onder?
De indeling is conform de vastgestelde beroepsgroepen gemaakt. Overige gespecialiseerde verpleegkundigen vallen onder de prognoses van het Capaciteitsorgaan en zijn daarmee onderdeel van de beroepsgroep ‘Overige beroepen’. - Het arbeidsmarkttekort in 2030 staat op 131.600. Als ik de tekorten in zorgberoepen en welzijnsberoepen bij elkaar optel kom ik nog niet op 100.000. Betekent dit dat er een tekort van 30.000 personen is, die niet in de opsomming van zorgberoepen en welzijnsberoepen staan?
Het verschil zit in ‘Overige beroepen’ zoals in de tekst hieronder staat toegelicht:
In het prognosemodel Zorg en Welzijn wordt uitgegaan van 17 beroepen en een categorie overige beroepen. Dit betreft beroepen die geraamd worden door het Capaciteitsorgaan (bijvoorbeeld de medisch specialisten) en alle overige beroepen in de sector zorg en welzijn. De aantallen in de categorie overige beroepen zijn onderdeel van de totale cijfers. Deze categorie wordt niet apart vermeld in het overzicht met beroepsgroepen, omdat deze niet tot de primaire scope van het prognosemodel behoort. Zo wordt vermeld in de toelichting op de website www.prognosemodelzw.nl. - Ik kan enkele uitkomsten nog niet goed plaatsen of uitleggen (bijvoorbeeld: in relatie tot de eerdere prognoses en de indelingen met betrekking tot functies: FZO-beroepen versus verpleegkundigen tekort).
Dit wordt uitgelegd in de volgende webinars over het prognosemodel. - We zitten nu in de tweede golf van het coronavirus. Is het corona-basisscenario nu nog wel relevant?
De statistieken die het CBS recent beschikbaar heeft gesteld (t/m Q2 2020) en de meest recente prognoses van het CPB (26-11-2020) zijn in lijn met de basisraming (‘Corona-basis’). Dat komt mede doordat de ramingen van het CPB het afgelopen half jaar minder negatief zijn geworden. Het ‘tweede golf scenario’ gaat uit van een nog negatiever beeld. - Wat is de bron voor het zorggebruik van wijkverpleging?
Declaraties binnen de Zorgverzekeringswet (Zvw) zijn afkomstig van Vektis en betreffen een demografische prognose (leeftijd x geslacht). De ontwikkeling van het zorggebruik wordt bekeken in samenhang met de Wet langdurige zorg (Wlz). - Waarom is er geen functiemix als knop? Daar zitten juist veel mogelijkheden voor nieuwe manieren van werken?
Het is mogelijk om extra opscholing te modelleren. Er is geen mogelijkheid voor een andere vraagverdeling over de beroepsgroepen. - Is het terugdringen van de administratieve last geen belangrijke knop in de scenario’s?
Deze variant is niet als aparte instelling beschikbaar. Dit lijkt ook niet direct arbeidsmarktgerelateerd. - Wat als extra verpleeghuiscapaciteit niet zo snel gebouwd is?
Het model geeft een raming van de arbeidsmarkt. De raming van het zorggebruik kan voor de planning van infrastructuur worden gebruikt. - Wat is de reden dat verlos- en verpleegkundige onder één noemer vallen? En hoe groot is de verhouding tussen die twee?
Een nadere onderverdeling is te vinden in het besloten gedeelte van het prognosemodel, vraag daartoe via www.prognosemodelzw.nl een inlog aan. - Aan wie kunnen we rechtstreeks vragen stellen als we met het prognosemodel aan de slag gaan?
Je kunt rechtstreeks vragen stellen over het prognosemodel via het online contactformulier op www.prognosemodelzw.nl.