De dubbele dynamiek van sociale veiligheid binnen zorg en welzijn: interne agressie stijgt, externe agressie daalt
6 oktober 2025 • Nieuws
Hoe ontwikkelt de sociale veiligheid zich binnen de sector zorg en welzijn? En welke vormen van sociale onveiligheid komen het meest voor? Wij zochten het uit.
Laatste update: 6 oktober 2025
In de sector zorg en welzijn is het aandeel medewerkers dat te maken heeft gehad met agressie door leidinggevenden en/of collega’s licht gestegen, van 30,1% in 2020 naar 30,8% in 2024. Achter deze gemiddelde cijfers schuilen verschillende patronen binnen de branches. In 2024 komt agressie door leidinggevenden en/of collega’s het vaakst voor binnen de ziekenhuizen en de overige medisch-specialistische zorg.
Verschillen tussen branches in interne agressie
Binnen de meeste branches is in 2024 het aandeel medewerkers dat te maken heeft gehad met agressie door leidinggevenden en/of collega’s licht afgenomen. De sterkste daling zien we bij de verpleging, verzorging en thuiszorg (30% in 2024 ten opzichte van 34% in 2023) en bij de universitair medische centra (34% in 2024 ten opzichte van 37% in 2023).
In een aantal branches is echter sprake van een toename van het aandeel medewerkers dat te maken heeft gehad met agressie door leidinggevenden en/of collega’s. Dit geldt voor de geestelijke gezondheidszorg, waar het percentage met 3 procentpunt toenam (van 31% in 2023 naar 34% in 2024), en voor de gehandicaptenzorg, waar eveneens een stijging van 3 procentpunt zichtbaar is (van 33% in 2023 naar 36% in 2024). In het sociaal werk is sprake van een lichte stijging (van 29% in 2023 naar 30% in 2024). Binnen de jeugdzorg is het aandeel medewerkers dat aangeeft te maken te hebben gehad met agressie door leidinggevenden en/of collega’s het laagst (24% in 2024).
Agressie vanuit cliënten of patiënten
Agressie vanuit cliënten en/of patiënten is op sectorniveau tussen 2020 en 2024 met 3 procentpunt afgenomen (57% in 2024 ten opzichte van 60% in 2023). Binnen de gehandicaptenzorg, de huisartsen en gezondheidscentra en de geestelijke gezondheidszorg is het aandeel medewerkers dat te maken heeft gehad met agressie vanuit cliënten en/of patiënten het hoogst. Veel lager is dit aandeel onder medewerkers in de kinderopvang.[1] Een opvallende daling van 10 procentpunt zien we bij de jeugdzorg (64,7% in 2024 ten opzichte van 74,9% in 2023).
[1] In kinderopvang gaat het hierbij om agressie afkomstig van kinderen of hun ouders of verzorgers.
Figuur 1. Aandeel medewerkers dat te maken heeft gehad met agressie door leidinggevenden en/of collega’s (sector en branches 2020-2024)
Interne agressie: medewerkers hebben vooral te maken met pesten
Van de verschillende soorten agressie waar medewerkers mee te maken kunnen hebben vanuit leidinggevenden en/of collega’s, blijkt dat pesten veruit het vaakst (21,5%) wordt gerapporteerd. Ook verbale agressie wordt door relatief veel medewerkers genoemd (14,3%). Fysieke agressie komt het minst vaak voor (3,5%).
Figuur 2. Soorten agressie door leidinggevenden en/of collega’s en aandeel medewerkers wat hiermee te maken heeft gehad (sector zorg en welzijn 2024)
Op sectorniveau lichte afname van pesten
In 2024 zien we ten opzichte van 2023 bij vier van de zes soorten agressie dezelfde cijfers. Alleen discriminatie is op sectorniveau heel licht toegenomen (+0,3%-punt). Pesten is op sectorniveau licht afgenomen (-0,9%-punt). De ontwikkeling van de verschillende vormen van agressie is per branche verschillend. In onderstaande visual is de ontwikkeling van de zes soorten agressie voor de sector en alle branches afzonderlijk weergegeven. Druk op de knop om de andere soorten agressie te zien.
Figuur 3. Ontwikkeling soorten agressie door leidinggevenden en/of collega’s sector en branches
Externe agressie komt vaker voor, maar neemt licht af
Een veel groter aandeel van de medewerkers in de sector heeft in dezelfde periode te maken gehad met agressie door cliënten en/of patiënten. Medewerkers in de gehandicaptenzorg hadden hiermee in 2024 het vaakst te maken (73%), gevolgd door de huisartsen en gezondheidscentra (71%) en de geestelijke gezondheidszorg (70%). In de kinderopvang [2] hadden medewerkers het minst vaak te maken met agressie (33%).
Op sectorniveau nam het aandeel medewerkers dat te maken had met agressie van cliënten en/of patiënten af van 60,6% in 2020 tot 57,2% in 2024. De sterkste afname van agressie zien we binnen de jeugdzorg (- 8,4%-punt). De sterkste toename zien we binnen de universitaire medische centra (+3,5%-punt).
Figuur 4. Aandeel medewerkers dat te maken heeft gehad met agressie door cliënten en/of patiënten (sector en branches 2020-2024)
[2] In kinderopvang gaat het hierbij om agressie afkomstig van kinderen of hun ouders of verzorgers .
Medewerkers hebben vooral te maken met verbale agressie
De meest ervaren vorm van agressie door patiënten en/of cliënten is verbale agressie: de helft van de medewerkers (48,4%) in zorg en welzijn heeft hiermee te maken gehad. Ook pesten (25,3%) en fysieke agressie (20,8%) komen relatief vaak voor in de sector.
Figuur 5. Soorten agressie door cliënten en/of patiënten en aandeel medewerkers dat hiermee te maken heeft gehad (sector zorg en welzijn 2024)
Verbale agressie is op sectorniveau het meest afgenomen van alle vormen van agressie
In 2024 zien we ten opzichte van 2023 dat verbale agressie door patiënten en/of cliënten op sectorniveau het meest is afgenomen (-2,8 procentpunt). De sterkste daling van verbale agressie vond plaats binnen de jeugdzorg (-12,2 procentpunt). De ontwikkeling van de verschillende vormen van agressie verschilt per branche. Discriminatie door patiënten en/of cliënten is in 2024 op sectorniveau licht gestegen met 1,3 procentpunt ten opzichte van 2023. Ook pesten door patiënten en/of cliënten is in 2024 op sectorniveau licht toegenomen (+0,4 procentpunt) ten opzichte van 2023.
De grootste stijging van het aandeel medewerkers dat heeft aangegeven te maken te hebben gehad met discriminatie door patiënten en/of cliënten zien we bij de ziekenhuizen en de overige medisch-specialistische zorg (+2,9 procentpunt). Binnen het sociaal werk nam deze vorm van agressie daarentegen juist sterk af (-4,6 procentpunt).
In onderstaande visual is de ontwikkeling van de zes soorten agressie weergegeven, zowel voor de sector als voor de afzonderlijke branches. Druk op de knop om de andere soorten agressie te bekijken.
Figuur 6. Ontwikkeling soorten agressie door cliënten en/of patiënten sector en branches
Sociale veiligheid in breder perspectief
Uit onderzoek van TNO en CBS komt naar voren dat ongewenst gedrag door leidinggevenden in de sector zorg en welzijn minder vaak voorkomt dan gemiddeld in Nederland. Ongewenst gedrag door collega’s komt in de sector zorg en welzijn ongeveer even vaak voor. Ongewenst gedrag door cliënten en/of patiënten (of klanten in andere sectoren) komt in de sector zorg en welzijn het vaakst voor in vergelijking met andere sectoren. (Bron: NEA, 2024).
In mei 2024 verscheen een eerdere versie van dit artikel. Dit artikel is in oktober 2025 geüpdatet met nieuwe gegevens o.a. op basis van de werknemersenquête over het tweede kwartaal van 2025.