AZW-kwartaalupdate: Vacaturegraad in 2022 in de meeste branches hoger in vergelijking met 2021

Hoe gaat het met de sector zorg en welzijn? Op 9 juni heeft het CBS nieuwe vacature- en verzuimcijfers gepubliceerd over het eerste kwartaal van 2023. Met AZW Statline krijgen we meer inzicht in de arbeidsmarktcijfers van de sector. Bekijk alle nieuwe tabellen op de website van AZW Statline.

Vacaturegraad in 2022 is het hoogst in de geestelijke gezondheidszorg

De vacaturegraad is het aantal openstaande vacatures per 1000 banen van werknemers. In 2022 is de gemiddelde vacaturegraad in de sector zorg en welzijn met 42 opnieuw hoger dan in het voorgaande jaar (37 in 2021). Met uitzondering van de geestelijke gezondheidzorg en de huisartsenbranche steeg de vacaturegraad in 2022 in alle branches ten opzichte van 2021.

De vacaturegraad is in 2022 opnieuw het hoogst binnen de geestelijke gezondheidszorg (57), al daalde deze wel ten opzichte van 2021 (toen 60 in deze branche). De vacaturegraad steeg in 2022 het hardst in de jeugdzorg (+45 procent, van 20 naar 29), gevolgd door de gehandicaptenzorg (+35 procent, van 34 naar 46). Binnen sociaal werk is sprake van de grootste daling van de vacaturegraad (-19 procent, van 58 naar 47).

Vacaturegraad branches zorg en welzijn 2018 tot en met 2022:

Sterkste stijging ontstane vacatures bij huisartsen en gezondheidscentra

In 2022 ligt het aantal ontstane vacatures in de sector zorg en welzijn gemiddeld 9 procent hoger dan in 2021. In alle branches nam het aantal ontstane vacatures toe. Het aantal ontstane vacatures steeg in 2022 het hardst bij de huisartsen en gezondheidscentra (+29 procent), gevolgd door de kinderopvang inclusief peuterspeelzaalwerk (+19 procent).

Als we het aantal ontstane vacatures in het eerste kwartaal van 2023 vergelijken met het eerste kwartaal van 2022 dan zien we ook een toename in de sector zorg en welzijn (+2 procent). Het hardst steeg het aantal vacatures in de jeugdzorg (+33 procent), gevolgd door de huisartsen en gezondheidscentra (+32 procent) en universitair medische centra (+24 procent). Binnen de verpleging, verzorging en thuiszorg en sociaal werk was sprake van een afname van het aantal ontstane vacatures (beide -3 procent).

Ook aantal openstaande vacatures toegenomen

Het aantal openstaande vacatures is het aantal vacatures waar aan het eind van de periode nog geen personeel voor gevonden is. Een vergelijking van de jaarcijfers van 2022 en 2021 laat een toename zien van het aantal openstaande vacatures binnen de sector zorg en welzijn van 14,2 procent. De grootste stijging zien we bij deze vergelijking in de jeugdzorg (+43 procent), gevolgd door de gehandicaptenzorg (+34 procent) en de kinderopvang inclusief peuterspeelzaalwerk (+30 procent). Binnen sociaal werk daarentegen is sprake van de sterkste daling van het aantal openstaande vacatures in 2022 ten opzichte van 2021 (-13 procent).

Als we het aantal openstaande vacatures in het eerste kwartaal van 2023 vergelijken met het eerste kwartaal van 2022 dan zien we ook een toename in de sector zorg en welzijn (+9 procent). De grootste procentuele stijging in deze vergelijking zien we bij kinderopvang inclusief peuterspeelzaalwerk (+60 procent), gevolgd door universitair medische centra (+47 procent) en huisartsen en gezondheidscentra (+20 procent). Binnen sociaal werk en de verpleging en verzorging was sprake van een afname (respectievelijk -6 en -2 procent).

Bekijk de gehele tabel met ontstane, openstaande vacatures en de vacaturegraad op de website van AZW Statline.

Ontstane vacatures naar onderwijsniveau, beroepsgroep en regio

De meeste vacatures in het eerste kwartaal van 2023 zijn ontstaan op mbo-niveau (55 procent), gevolgd door vacatures op hbo-niveau (25 procent). Maken we een vergelijking tussen 2022 en 2021 dan valt op dat de vacatures op voortgezet onderwijsniveau de grootste stijging laat zien (+25 procent), gevolgd door vacatures op hbo-niveau (+13 procent).

Splitsen we uit naar het aantal ontstane vacatures per beroepsgroep, dan zien we over het hele jaar 2022 ten opzichte van 2021 de grootste stijging bij de specialisten bedrijfsbeheer (+26 procent), gevolgd door leidsters kinderopvang en onderwijsassistenten (+20 procent) en de pedagogische beroepen (+ 19 procent). Voor verpleegkundigen op mbo-niveau is een dalende trend waargenomen (-8 procent).

Aantal ontstane vacatures in 2022 naar regio:

Bij een indeling van Nederland in de vier grote regio’s zien we verschillen in het aantal ontstane vacatures. West-Nederland is met bijna 99.000 ontstane vacatures in 2022 verantwoordelijk voor 46 procent van het totaal. In Noord-Nederland was dit aantal met bijna 16.000 ontstane vacatures het kleinst (7 procent van het totaal). De toename van het aantal ontstane vacatures was in 2022 het sterkst in Zuid-Nederland (+14 procent), gevolgd door Noord-Nederland (+12 procent).

Binnen gezondheids- en welzijnszorg heeft ziekteverzuim vaak te maken met het werk

Uit de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) blijkt dat binnen de gezondheids- en welzijnszorg het verzuim vaker dan gemiddeld te maken heeft met het werk. In 2022 gaf 10 procent van de werknemers binnen zorg en welzijn aan dat het meest recente verzuim hoofdzakelijk een gevolg is van het werk en 15 procent gaf aan dat het verzuim deels komt door het werk. Ter vergelijking: in alle bedrijfstakken ligt dit percentage op respectievelijk 7 en 12 procent. Binnen de branche verpleging, verzorging en thuiszorg en kinderopvang geven werknemers het vaakst aan dat verzuim hoofdzakelijk een gevolg van het werk is (respectievelijk 12 en 11 procent).

Zoomen we verder in op de klachten waarmee de laatste keer is verzuimd dan valt op dat de meeste werknemers (57 procent) aangeven dat dit komt door griep, verkoudheid of een andere virusinfectie (waaronder COVID-19). Dit percentage zien we bij het totaal van alle sectoren en bij de sector gezondheids- en welzijnszorg. Psychische klachten (6,3 procent) worden ook relatief vaak genoemd door zorg en welzijnsmedewerkers.

Uit de NEA blijkt dat 40,2 procent van de werknemers binnen zorg- en welzijn in 2022 aangaf dat de reden van verzuim kwam door besmetting op het werk (ter vergelijking: totaal sectoren 22,1 procent). De tweede belangrijkste reden voor verzuim die zorgmedewerkersnemen, is een te hoge werkdruk (22,5 procent, in vergelijking met totaal sectoren 27,4 procent). Op de derde plek staat lichamelijk te zwaar werk (10 procent).

Meer data over 2023? Alle AZW arbeidsmarktcijfers worden op AZW Statline gepubliceerd en bijgehouden.