Ziekteverzuim in zorg en welzijn blijft hoog - maar deze organisaties laten zien hoe het anders kan

Wat zijn de achtergronden van het hoge verzuim? En wat werkt in de praktijk om uitval te voorkomen? Samen bieden CBS en AZW inzicht en inspiratie: van cijfers naar praktijk.

De belangrijkste inzichten uit tien jaar cijfers

Zorg en welzijn blijft koploper in verzuim
Het ziekteverzuim van werknemers in zorg en welzijn is het hoogste van alle bedrijfstakken.

Figuur 1. Ziekteverzuimpercentage zorg en welzijn en totale economie

Vooral in verpleging, verzorging en gehandicaptenzorg liggen de cijfers structureel hoger.

Figuur 2. Ziekteverzuimpercentage werknemers

Meer ziekteverzuim bij een hoge werkdruk

Werknemers die hun werk als te intensief ervaren, verzuimen vaker én langer.

Figuur 3. Ziekteverzuimpercentage werknemers naar werkdruk, 15 tot 75 jaar, 2014 t/m 2024

Bron: CBS, TNO (NEA)

Minder ziekteverzuim bij meer autonomie

Meer invloed op werktijden en werkwijze hangt samen met lager verzuim.

Figuur 4. Ziekteverzuimpercentage werknemers naar autonomie, 15 tot 75 jaar, 2014 t/m 2024

Bron: CBS, TNO (NEA)

Vrouwen verzuimen vaker en langer

Vrouwelijke werknemers verzuimen gemiddeld vaker en langer dan mannelijke collega’s.

Figuur 5. Ziekteverzuimpercentage van werknemers, 15 tot 75 jaar, per branche naar geslacht, 2014 t/m 2024

Bron: CBS, TNO (NEA)

Laag verzuim bij goede ervaren gezondheid

Werknemers met een goede ervaren gezondheid verzuimen aanzienlijk minder.

Figuur 6. Ziekteverzuimpercentage van werknemers naar gezondheid, 15 tot 75 jaar, per branche, 2014 t/m 2024

Bron: CBS, TNO (NEA)

Conclusie

Uit het CBS-onderzoek blijkt dat het hoge verzuim in zorg en welzijn gedeeltelijk samenhangt met de kenmerken van de werknemers in deze bedrijfstak: er werken relatief veel vrouwen en iets meer ouderen, groepen die gemiddeld vaker en langer verzuimen. Ook werknemers met een mindere ervaren gezondheid melden zich vaker ziek.

Daarnaast spelen arbeidsomstandigheden een belangrijke rol. Hoge werkdruk, lichamelijk zwaar werk, beperkte autonomie en blootstelling aan besmetting komen in zorg en welzijn vaker voor en hangen samen met vaker en langer verzuim. Toch blijft, ook na correctie voor deze factoren, het ziekteverzuim in zorg en welzijn hoger dan in andere bedrijfstakken. Dat wijst erop dat er ook andere factoren meespelen.

Lees het volledige CBS-onderzoek

Wat werkt in de praktijk?

Waar CBS laat zien waar het verzuim vandaan komt, laten deze organisaties zien wat je eraan kunt doen. Onderstaande voorbeelden laten zien hoe organisaties in verschillende branches actief werken aan het voorkomen van uitval en het versterken van een gezonde werkcultuur.

Bravis Ziekenhuis – ‘Het fundament is stevig, dat maakt het verschil’

Bij Bravis ligt het verzuim al jaren onder het branchegemiddelde. Een sterke organisatiecultuur, aandacht voor vitaliteit en laagdrempelige gesprekken helpen medewerkers inzetbaar te blijven. Gerichte acties op afdelingen met hogere druk zorgen voor verdere daling.

Lees het verhaal van Bravis

Amsterdam UMC – ‘Het is een no-brainer dat we moeten investeren in vrouwspecifieke zorg’

Een speciaal spreekuur voor vrouwelijke medewerkers zorgt voor snelle diagnose en behandeling van hormonale klachten. Resultaat: meer openheid, minder onzekerheid, snellere inzetbaarheid.

Lees het verhaal van Amsterdam UMC

En Nu Jij Kinderopvang – ‘Elke dag even contact: klein gebaar, groot effect’

Veel autonomie, persoonlijke aandacht en coaching op talent maken dat verzuim extreem laag blijft, ondanks hoge werkdruk in kinderopvang.

Lees het verhaal van En Nu Jij Kinderopvang

Kinderopvang werkt! – ‘Verzuim voorkomen begint met bewustwording en dialoog’

Bij Kinderopvang werkt! staat het gesprek centraal. Door open te praten over werkdruk, gezondheid en grenzen, ontstaat bewustwording bij medewerkers én leidinggevenden. Zo wordt verzuim bespreekbaar en preventie een vanzelfsprekend onderdeel van de organisatiecultuur.

Lees het verhaal van Kinderopvang werkt!

Preventieplan Zorg en Welzijn – ‘Van data naar dialoog: medewerkers weten wat werkt’

PGGM, IZZ, Vernet en FWG ontwikkelden een aanpak om uitval te voorkomen door data én medewerkerservaringen centraal te zetten.

Lees meer over het Preventieplan

Succesfactoren voor lager verzuim

Het ziekteverzuim in zorg en welzijn kent veel oorzaken: van werkdruk en fysieke belasting tot gezondheid en persoonlijke omstandigheden. De cijfers van CBS maken zichtbaar waar de uitdagingen liggen. De verhalen van AZW laten zien hoe organisaties daar in de praktijk mee omgaan.

Uit de praktijkverhalen komen drie belangrijke succesfactoren naar voren:

• Aandacht voor mensen
  Laagdrempelig contact voorkomt dat klachten escaleren.
• Meer invloed en autonomie in het werk
  Verbetert energie, motivatie en gezondheid.
• Investeren in voorkomen
  De focus verschuift van verzuimregistratie naar veerkracht en vitaliteit.

“De sleutel ligt in drie dingen: aandacht, autonomie en gezondheid.”

Organisaties die investeren in deze basis, zien dat medewerkers langer inzetbaar blijven en dat verzuim daadwerkelijk kan dalen.

Lees het volledige CBS-onderzoek