18 december 2024 • Longread
Wat gebeurt er met net afgestudeerden in de sector zorg en welzijn? Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) volgde een groep van ruim 8.500 pas gediplomeerden die in het studiejaar 2010/2011 hun diploma behaalden en uiterlijk in 2011 instroomden in zorg en welzijn. Uit deze 10-jarige studie blijkt dat ongeveer een derde van hen de sector binnen die periode verlaat. Hoewel een meerderheid na tien jaar nog steeds in de sector werkt, wisselen veel starters al binnen twee jaar van functie of branche. Wat zegt dit over de interne mobiliteit? Dit artikel onderzoekt de veranderingen in functie en branche in de eerste 10 jaar van de carrière en biedt belangrijke inzichten voor een arbeidsmarkt die steeds krapper wordt.
Het CBS bracht onlangs een longread uit waarin de loopbaanpaden van werknemers in de zorg- en welzijnssector worden belicht. In de publicatie, getiteld 'Loopbaanpaden in zorg en welzijn', wordt onderzocht hoe werknemers zich binnen deze sector ontwikkelen. Hierbij ligt de focus op in- en uitstroom, functiewisselingen en doorstroommogelijkheden. Voor de analyse heeft het CBS gedurende 10 jaar een groep mensen gevolgd die in het schooljaar 2010/2011 een diploma in zorg en welzijn hebben behaald en daarna hun carrière in de sector zijn begonnen. In deze analyse ligt de focus op personen met een diploma die gekwalificeerd zijn voor het uitvoeren van zorgtaken of ondersteuning. Daarom is gekozen voor een populatie met diploma in een zorg of welzijn-opleiding.
Ga naar de longread
De arbeidsmarkt in de sector zorg en welzijn wordt steeds krapper. Daarom is het essentieel om personeel effectief in te zetten en te behouden. Idealiter komen pas afgestudeerden direct op de juiste plek terecht en blijft het verloop minimaal, maar hoe verloopt dit in de praktijk? Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) onderzocht de loopbaanpaden van ruim 8.500 pas gediplomeerde instromers in zorg en welzijn van het studiejaar 2010/2011 over een periode van 10 jaar. Op basis van die cijfers verdiepen wij ons in de interne mobiliteit van starters: zowel functiewisselingen binnen dezelfde branche als overstappen tussen branches. Opvallend is dat de meeste veranderingen plaatsvinden in de eerste twee jaar. Zo blijkt dat 3 op de 10 starters binnen de VVT en gehandicaptenzorg al snel van functie wisselen binnen hun branche. Daarnaast zijn er duidelijke verschillen tussen branches: de GGZ trekt relatief veel starters uit andere branches aan, terwijl de VVT juist de meeste starters verliest aan andere branches.
Op sectorniveau vertrekt 38% van de net gediplomeerde instromers uit het studiejaar 2010/2011 binnen 10 jaar uit de sector. Bijna tweederde blijft binnen de sector werkzaam, waarvan het grootste deel ook binnen dezelfde branche (39%).
Figuur 1. Blijven, wisselen of vertrekken binnen 10 jaar sector zorg en welzijn
In figuur 2 worden de stromen per kwartaal per branche weergegeven: hoeveel starters wisselden van branche, hoeveel bleven binnen dezelfde branche en hoeveel verlieten de sector? Een paar opvallende trends springen eruit.
Het hoogste aandeel starters dat na 10 jaar nog steeds in dezelfde branche werkt, bevindt zich in de branche huisartsen en gezondheidscentra (51%), terwijl dit aandeel in de branche sociaal werk het laagst is (18%). Na 10 jaar is slechts 1 op de 5 medewerkers nog werkzaam binnen de branche. Wisseling van branche binnen de sector vindt het meest plaats onder starters binnen sociaal werk (41%) en het minst binnen kinderopvang (18%) en medisch specialistische zorg (19%). Wat betreft uitstroom uit de sector zorg en welzijn ligt dit percentage na 10 jaar het hoogst bij starters in de kinderopvang (48%) en het laagst onder starters binnen huisartsen en gezondheidscentra (19%).
Figuur 2. Blijven en verlaten van branche en sector door starters binnen zorg en welzijn
In figuur 2 is te zien dat in dat 4 op de 10 starters na 10 jaar nog werkzaam was binnen de branche waarin zij begonnen. Dit betekent echter niet dat zij dezelfde functie behouden. Figuur 3 laat zien in hoeverre starters binnen dezelfde branche hun functie behouden of van functie zijn gewisseld na 2,5 en 10 jaar.
Opvallend is dat na twee jaar al een kwart van de starters in zorg en welzijn een nieuwe functie binnen dezelfde branche heeft gevonden. Dit percentage is het hoogst in de gehandicaptenzorg en de VVT, waar 3 op de 10 starters van functie zijn gewisseld. In de branche sociaal werk ligt dit percentage het laagst, met slechts 12%.
Na 5 en 10 jaar vinden de meeste functiewisselingen plaats in de medisch specialistische zorg. Bij huisartsen blijft het percentage starters dat hun oorspronkelijke functie behoudt relatief structureel hoog.
Figuur 3. Percentage starters dat dezelfde functie behoudt of wisselt binnen de branche van aanvang (na 2, 5 en 10 jaar)
In welke mate wisselen starters van branche, en welke branches ontvangen per saldo meer starters of verliezen er juist aan andere branches? Uit eerder onderzoek blijkt dat na 10 jaar 23% van de starters van branche is gewisseld, wat neerkomt op 1.945 van de ruim 8.500 medewerkers. Figuur 3 geeft een overzicht van deze onderlinge wisselingen en laat zien waar de grootste stromen vandaan komen en naartoe gaan.
De GGZ is de branche die netto de meeste starters uit andere branches heeft ontvangen (180), vooral afkomstig uit de medisch specialistische zorg, kinderopvang en gehandicaptenzorg. De VVT daarentegen verloor per saldo de meeste starters aan andere branches (195), met name aan de kinderopvang en de GGZ.
Opvallend zijn de onderlinge uitwisselingen tussen bepaalde branches. Zo stroomden er in 10 jaar tijd 145 starters van de VVT naar de medisch specialistische zorg, terwijl 105 starters de omgekeerde richting volgden. Tussen de VVT en de gehandicaptenzorg was er eveneens een sterke uitwisseling: 110 starters maakten de overstap van de VVT naar de gehandicaptenzorg, terwijl 90 starters in de tegenovergestelde richting gingen.
Figuur 4. In -en uitstroom naar andere branches binnen zorg en welzijn in 10 jaar tijd
In dit artikel onderzochten we de mate waarin starters binnen zorg en welzijn in de eerste 10 jaar van hun carrière van functie en branche wisselen. Bijna tweederde is na 10 jaar nog steeds werkzaam in de sector en 4 op de 10 starters blijft werkzaam in dezelfde branche. Er zijn een aantal duidelijke verschillen tussen branches. Zo heeft 3 op de 10 starters in de gehandicaptenzorg en de VVT binnen 2 jaar een andere functie in dezelfde branche, terwijl dit percentage in de branche sociaal werk slechts 12% bedraagt. De GGZ heeft de ontving de meeste starters uit andere branches, terwijl de VVT er juist de meeste heeft verloren.
Met dit artikel willen we een bijdrage leveren aan de lopende discussies over het behoud van personeel in zorg en welzijn. In hoeverre zijn de geconstateerde verschillen acceptabel en te verklaren, of roepen ze juist zorgen op voor de toekomst van de sector?
Wat gebeurt er met net afgestudeerden in zorg en welzijn? Wat zegt dit over de interne mobiliteit binnen de zorg en welzijn? Dit artikel onderzoekt de...
Lees meer
In 2022 startte ziekenhuis Rijnstate met een pilot van zes maanden om duurzame contractuitbreiding onder medewerkers te stimuleren. De regeling was ee...
Lees meer
Jaarlijks verlaat ongeveer 10% van de medewerkers de sector zorg en welzijn. Wie zijn deze medewerkers?
Lees meer