Drie waardevolle AZW-onderzoeken in 2023 uitgelicht
20 december 2023 • Nieuws
In 2023 heeft het AZW-programma een nieuwe koers ingezet, waarbij de focus ligt op het delen van beschikbare kennis en data over de arbeidsmarkt van zorg en welzijn. Met een nieuwe website is de basis gelegd voor een nóg betere ontsluiting van informatie over de arbeidsmarkt. In het nieuwe jaar nemen Martine Pauli en Joris de Rooij een deel van de taken over van Ivo Zuidervaart en Johan Siegert. Als kersverse programmamanagers blikken ze terug op een bewogen jaar en zetten ze drie bijzondere onderzoeken in de schijnwerpers.
Onderzoek Anders werken in zorg en welzijn
‘Hoe kunnen we anders werken vormgeven: met minder arbeidsmarkttekorten, waarbij werknemers het werk op een plezierige manier kunnen verrichten?’ Met deze vraag gericht aan werknemers ging onderzoeksbureau Senseguide aan de slag.
Het is bekend dat het tekort aan zorgprofessionals niet wordt opgelost als het werk op de huidige wijze blijft georganiseerd. Pauli vertelt: ‘We zullen echt anders moeten gaan werken in de sector, zeker als we willen vasthouden aan maximaal 1 op 6 werkenden in de zorg. Ideeën hierover zijn er volop, maar voornamelijk vanuit het perspectief van beleidsadviseurs.’ ‘Daarom was het hoog tijd om werknemers te vragen naar hun ideeën over anders werken’, blikt De Rooij terug. ‘Het onderzoek heeft meer dan 1.000 ideeën opgeleverd over anders werken, verzameld van ruim 600 werknemers.’
‘Wat mij vooral is bijgebleven, was het grote aantal ideeën gericht op het verminderen van regeldruk en administratieve lasten voor zorgprofessionals’, vertelt Pauli. ‘Werknemers ervaren een kloof tussen wat werkbaar is in de zorgpraktijk en de eisen van de systeemwereld waarin zij hun werk doen. Er is een behoefte aan meer vertrouwen in de zorgprofessionals zelf en de organisaties waar zij werken. En de wijze van verantwoorden moet meer dan nu gaan bijdragen aan goede zorg en welzijn.’
De Rooij voegt daaraan toe: ‘Werknemers vinden het vak van groot maatschappelijk belang en benadrukken het belang van preventie, een gezonde levensstijl, informele zorg, gedeelde verantwoordelijkheden en realistische verwachtingen over behandeling. Naast deze inzichten zijn er tal van andere ideeën uit het onderzoek die zeer de moeite waard zijn om kennis van te nemen.’
Bekijk het onderzoek Anders werken in zorg en welzijn
Publicatie De staat van zorg en welzijn
In oktober is naast een sectorrapportage ‘De staat van de arbeidsmarkt sector zorg en welzijn’ ook voor alle branches opnieuw een brancherapportage verschenen met kerncijfers over de arbeidsmarkt. Beide rapportages zijn gepubliceerd tijdens de gelijknamige clubhuisbijeenkomst van 30 oktober.
In 2023 zijn de sector- en brancherapportages terug van weggeweest nadat verschillende branches erom hadden gevraagd. Deze rapportages waren al een keer eerder gemaakt in 2021 als basis voor de activiteitenplannen van cao-tafels en fondsen in zorg en welzijn. De nieuwe sectorrapportage laat zien dat de werkdruk in 2022 is toegenomen ten opzichte van 2021, de vitaliteit van werknemers gemiddeld is afgenomen en het verzuim was in 2022 het hoogst in de afgelopen 10 jaar. Sinds 2023 begint het verzuim echter weer af te nemen.
De Rooij vertelt:‘ De versie van 2023 vergelijkt uitkomsten met de eerdere editie en bevat nu ook informatie over het gebruik van nieuwe technologie en innovatie.’ Pauli vult aan: ‘Ongeveer tegelijk met de rapportages is ook een serie infographics uitgebracht op basis van onderzoeken onder werkgevers en werknemers. Die bieden snel inzicht in de sector of branche en bevatten ook een vergelijking met uitkomsten uit eerdere onderzoeken.’
Longread: Zzp’ers in zorg en welzijn
Het artikel ‘Zzp’ers in zorg en welzijn’ biedt een overzicht van de groei van het aantal zzp’ers in de sector zorg en welzijn, de uitstroom van werknemers naar zelfstandigheid, de instroom vanuit zelfstandigheid en het gemiddelde aantal werkuren per week van zzp’ers.
Het aandeel zzp’ers in zorg en welzijn stijgt al enkele jaren op rij. In 2022 was 9% van alle werkenden in de sector zzp’er. Dat leidt tot discussie over de (on)wenselijkheid van deze groei en de impact ervan op aspecten zoals roostering, collegialiteit en betrokkenheid bij het werk. In 2023 heeft AZW een longread gepubliceerd met kerncijfers over het aantal zzp’ers en de in- en uitstroom van werknemers naar zelfstandigheid en vice versa.
‘Dit onderzoek geeft inzicht in de aantallen zzp’ers en de veranderingen in arbeidsrelatie, maar geeft geen informatie over werkbeleving en motieven om zzp’er te worden’, benadrukt De Rooij. ‘Om hier meer informatie over te verzamelen is daarom voor het eerst een enquête gehouden onder een panel van zelfstandigen. Hiermee is waardevolle informatie opgehaald bij zelfstandigen over hun motieven om zzp’er te worden en hun werkbeleving.’ Pauli vult aan: ‘Het gaat de zzp’ers er vooral om dat ze zelf kunnen bepalen hoeveel en wanneer zij werken, dat ze hun werk en privé beter kunnen combineren en dat ze betere zorg kunnen geven.’
‘Wat mij vooral is bijgebleven is dat van de zzp’ers een groter deel tevreden is over hun werk dan bij de werknemers’, zegt De Rooij. ‘En bij de werknemers is dit aandeel al hoog. Begin 2024 publiceren we een longread met de belangrijkste uitkomsten en enkele verdiepende analyses.’