Gen Z in zorg en welzijn: een schets van de jongste generatie op de werkvloer

Met dit onderzoek biedt het AZW-programma inzicht in de werkbeleving van Gen Z en de factoren die hun betrokkenheid bij de sector beïnvloeden. Het onderzoek is, in opdracht van het AZW-programma, uitgevoerd door YoungWorks. De uitkomsten zijn gebaseerd op literatuuronderzoek, expertinterviews en kwalitatieve data uit de praktijk.

Lees het onderzoek

Drie perspectieven op Gen Z

Bij het ‘anders’ zijn van jonge generaties op de werkvloer spelen drie factoren een rol. Elke nieuwe generatie wordt hierdoor beïnvloed en gevormd. De eerste twee factoren: ‘Jong en in ontwikkeling’ en ‘Nieuw in de wereld van werk’ zijn kenmerkend voor elke nieuwe generatie medewerkers. Deze twee factoren drukken nu ook een zware stempel op de werkbeleving van Gen Z. De derde factor ‘Een product van de tijdgeest’ betreft specifiek het eigentijdse karakter van Gen Z en spreekt voor veel mensen sterker tot de verbeelding. Dit element speelt echter een minder grote rol bij het verklaren van het gedrag van Gen Z op de werkvloer. Toch is inzicht in alle drie de factoren waardevol om de werkbeleving van Gen Z binnen zorg en welzijn beter te begrijpen.

Gen Z op de werkvloer

Hoe vertaalt dit zich naar de wereld van zorg en welzijn? Welke kansen en uitdagingen ziet de jongste generatie zelf op de werkvloer binnen deze sector? We benoemen acht branche-overstijgende inzichten.

1. Meedraaien in het heden, twijfels over een duurzame loopbaan binnen zorg en welzijn

Jonge medewerkers in zorg en welzijn nemen de werkomstandigheden van hun eerste baan als norm en passen zich hierop aan. Hoewel ze kritisch zijn, zijn ze milder dan oudere collega’s, omdat ze geen andere situatie kennen. Toch worstelen ze met de werkdruk: een derde vindt deze te hoog en vreest de fysieke en mentale belasting op lange termijn niet vol te houden. Bijna een kwart voelt zich soms opgebrand. In interviews geven ze aan dat het werk intensief en veeleisend is en maken ze zich zorgen over hun toekomst in de sector.

2. Gen Z vindt haar werk betekenisvol, maar ervaart weinig ruimte om ‘jong’ te zijn

Jonge medewerkers in zorg en welzijn dragen veel verantwoordelijkheid, wat hun werk betekenisvol maar ook intensief maakt. Ze moeten snel volwassen worden, omgaan met heftige situaties en zich voortdurend aanpassen. Er is weinig ruimte om zorgeloos jong te zijn, te experimenteren of fouten te maken. Hoge werkdruk en personeelstekorten vergroten dit gevoel, waardoor jonge starters zich soms onveilig en onzeker voelen. In vergelijking met andere sectoren ervaren zij hun werk als zwaarder en vinden ze de beloning onvoldoende. Ze pleiten daarom voor betere begeleiding, regelmatige check-ins en meer aandacht voor hun welzijn om de sector aantrekkelijk te houden.

3. Het vaste team als veilige haven

Voor jonge medewerkers in zorg en welzijn zijn collega’s van onschatbare waarde. Ze bieden steun, begrip en helpen bij het verwerken van intense werkervaringen. In tegenstelling tot vrienden en familie begrijpen collega’s de uitdagingen van het werk écht, wat essentieel is voor het zelfvertrouwen en de sociale veiligheid van starters. Naast emotionele steun fungeren collega’s als leermeesters en sparringpartners. Toch is er door hoge werkdruk vaak te weinig tijd voor onderlinge uitwisseling, en werken in wisselende teams bemoeilijkt het opbouwen van sterke banden. Jongeren pleiten daarom voor meer ruimte en faciliteiten om collegiale verbondenheid te versterken.

‘Ik vind het belangrijk dat je je veilig voelt. Er gebeuren dingen die soms ingrijpend zijn. Die echt indruk maken. Dan vind ik het fijn dat je een hecht team hebt met wie je altijd wel fijn kan praten en dingen kan nabespreken.’

4. Gezond leren omgaan met ongezonde situaties

Jonge zorgprofessionals ervaren hun werk als intensief door hun grote betrokkenheid bij patiënten, wat hen soms verhindert om hun eigen grenzen te bewaken. Door de hoge werkdruk en beperkte ruimte voor persoonlijke reflectie op de werkvloer, voelen ze zich vaak overbelast. De verantwoordelijkheid voor het bewaken van hun grenzen ligt daardoor bij henzelf, wat kan leiden tot stress en twijfels over hun toekomst in de sector. Het gebrek aan structurele begeleiding en het uitblijven van tijdige ondersteuning door leidinggevenden verergeren deze ervaringen.

5. Invloedrijk en gewaardeerd op de werkvloer, maar zoekende binnen een complexe systeemwereld

Veel jonge zorgprofessionals ervaren hun werk als zinvol, doordat ze een positieve invloed hebben op het leven van hun patiënten en zich gewaardeerd voelen door collega’s en leidinggevenden. Binnen hun teams dragen ze vaak bij aan de samenwerking, waarbij leeftijdsverschillen zelden een belemmering vormen. Maar op hoger organisatieniveau ervaren ze minder invloed en voelen ze zich machteloos tegenover de regels en verwachtingen die van bovenaf worden opgelegd. De administratieve druk en beleidswijzigingen leiden tot onzekerheid en een gevoel van controleverlies, wat twijfels oproept over hun toekomst in de sector.

6. Beperkte ruimte voor persoonlijke ontwikkeling

Jonge medewerkers in zorg en welzijn zijn gemotiveerd om zich verder te ontwikkelen, maar ervaren belemmeringen bij het actief werken aan hun loopbaan. Hoewel er ruimte is voor ontwikkeling, ontbreekt het vaak aan duidelijke gesprekken over persoonlijke behoeften en de inzet van scholingsbudgetten. Reflectie en uitwisseling met collega’s richt zich vooral op praktische en vakinhoudelijke zaken, terwijl persoonlijke groei en carrièreplanning onderbelicht blijven. De hoge werkdruk maakt het bovendien lastig om tijd en energie te vinden voor zelfontwikkeling. Jonge medewerkers pleiten voor meer begeleiding en een geleidelijke overgang van hun opleiding naar de werkvloer, met meer aandacht voor hun professionele zoektocht.

‘Toen ik hier stageliep, had ik veel meer gesprekken met mijn leidinggevenden over mijn groei. Dat mis ik nu wel. Er is wel een pad uitgestippeld, maar ik weet niet vanaf wanneer ik in mijn nieuwe functie zit. Die duidelijkheid wil ik wel voor mezelf. Dan weet ik ook beter waar ik naartoe groei.’

7. Generatieleren: jong en oud kunnen elkaar versterken

Gen Z merkt duidelijke verschillen tussen zichzelf en oudere generaties op de werkvloer, vooral in vakkennis en benadering van het werk. Jonge medewerkers leren veel van hun ervaren collega’s, maar brengen ook modernere ideeën en technologieën in, zoals digitale hulpmiddelen en eigentijdse behandelmethoden. Gen Z is bovendien meer open-minded en cultureel sensitief, wat hun interactie met patiënten en collega’s verrijkt, vooral in onderwerpen zoals gender en sociale media. Hoewel deze generatie assertiever is in het eisen van een goede werk-privébalans en inspraak op de werkvloer, ervaren ze dat de hoge werkdruk vaak belemmerend werkt voor een constructieve uitwisseling van kennis en ideeën met oudere collega’s.

8. Gen Z stimuleert de adoptie van nieuwe technologieën binnen zorg en welzijn

Gen Z is doorgaans sneller in het aanpassen aan nieuwe (digitale) technologieën, doordat ze opgroeien in een tijd van snelle technologische vooruitgang. Dit maakt het voor hen makkelijker om nieuwe systemen op de werkvloer te omarmen, in tegenstelling tot oudere collega’s die meer vertrouwd zijn met traditionele werkwijzen. Hoewel de digitale vaardigheden onder jonge medewerkers variëren, zijn ze over het algemeen bereid om nieuwe technologieën te gebruiken en worden ze vaak door hun ervaren collega’s om hulp gevraagd bij technische uitdagingen.

De collectieve veranderkracht van generaties

Jonge medewerkers in zorg en welzijn brengen vaak frisse ideeën en initiatieven in, die hen kunnen motiveren wanneer ze de ruimte krijgen om deze uit te voeren. Ze zijn enthousiast over projecten die zowel de zorg verbeteren als henzelf betrekken, zoals experimenten die de samenwerking met mantelzorgers of de communicatie met patiënten optimaliseren. Deze initiatieven bevorderen de uitwisseling van kennis tussen generaties en kunnen tot waardevolle vernieuwing leiden. Maar de hoge werkdruk en het gebrek aan tijd om te experimenteren belemmeren soms de mogelijkheid om deze ideeën tot uitvoering te brengen, wat een gemiste kans is voor organisaties die Gen Z willen behouden.

Meer informatie

De arbeidsmarktvraagstukken in zorg en welzijn zijn complex. Daarom is goede en duidelijke informatie over de arbeidsmarkt belangrijk. In het AZW-programma werken arbeidsmarktfondsen in zorg en welzijn en het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) al sinds 1994 samen om betrouwbare, onafhankelijke informatie te bieden over de arbeidsmarkt. Het AZW-programma verzamelt en verstrekt betrouwbare informatie op zowel landelijk als regionaal niveau en stimuleert het datagedreven werken aan arbeidsmarktvraagstukken.

Lees het onderzoek

Download de infographic