De staat van de arbeidsmarkt ziekenhuizen en overige medisch-specialistische zorg 2025 - trendrapportage

Het verhaal van de arbeidsmarkt – context

Ziekenhuizen en overige medisch-specialistische zorg vormt een van de grootste en meest dynamische branches binnen zorg en welzijn. Met ruim 223.000 medewerkers levert de branche dagelijks hoogcomplexe en cruciale medische zorg. De zorgvraag blijft de komende jaren stevig toenemen door vergrijzing en de toename van het aantal chronische aandoeningen.

Tegelijkertijd groeit het aantal medewerkers minder snel dan nodig is. Daardoor ontstaat een structurele krapte die steeds duidelijker voelbaar wordt op afdelingen, in roosters en in de ervaren werkdruk. Teams blijven zich met grote betrokkenheid inzetten voor patiënten, maar de spanning tussen de zorgvraag en beschikbare capaciteit loopt op.

De arbeidsmarktuitdagingen in deze branche kent een samenhang van factoren. De zorgvraag stijgt, het personeelsaanbod groeit onvoldoende mee, het aantal zzp’ers neemt toe en de werkdruk stijgt. Ziekenhuizen reageren daarop met nieuwe wervingsstrategieën, meer aandacht voor goed werkgeverschap en een verdere professionalisering van personeelsplanning en functiedifferentiatie.

Professionals benadrukken dat een veilig werkklimaat, ruimte voor ontwikkeling, inzet van technologie en een sterke focus op preventie essentieel zijn om de sector toekomstbestendig te houden. De branche onderscheidt zich op meerdere punten positief: medewerkers ervaren een relatief hoge werktevredenheid, er zijn veel ontwikkelmogelijkheden en ziekenhuizen omarmen nieuwe technologie doorgaans snel.

Tegelijkertijd neemt agressie richting zorgprofessionals sneller toe dan in andere branches, wat impact heeft op het dagelijks werk en het gevoel van veiligheid. Die combinatie van toenemende werkbelasting, agressie-incidenten en aanhoudende arbeidsmarktkrapte onderstreept de urgentie om te blijven investeren in een duurzaam, gezond en innovatief werkklimaat zodat medewerkers hun belangrijke werk goed, veilig en met plezier kunnen blijven doen.

Samenvatting

• De arbeidsmarkt in de ziekenhuizen blijft in beweging. In Q1 2025 werkten 224.500 medewerkers in de branche; de instroom (17.510) ligt iets boven de uitstroom (16.680), wat resulteert in een netto groei van 830 medewerkers.
• Vacatures nemen iets af: het aantal openstaande vacatures daalde in Q2 2025 met 5% ten opzichte van een jaar eerder, tot 6.000.
• Het ziekteverzuim blijft stijgen, maar ligt onder het sectorgemiddelde. In 2024 lag het verzuim op 6,1% (sector: 7,3%). In Q1 2025 ligt het ziekteverzuimpercentage op 6,8% (Q1 2024 6,5%) en in Q2 2025 op 5,8% (Q2 2024 6,0%).
• De werkbeleving toont het volgende beeld: 42% ervaart de werkdruk als (veel) te hoog, terwijl 55% bruist van energie en 80% (zeer) tevreden is met het werk.
• Het aandeel zzp’ers stijgt langzaam: van 3% (2014) naar 5% (2024).
• In de prognoseperiode naar 2034 daalt het aantal medewerkers naar verwachting met 5%, terwijl het arbeidsmarkttekort oploopt van 7.900 in 2025 naar 39.200 medewerkers in 2034 (+396%).

1. Arbeidsmarkt ziekenhuizen in cijfers

Kerncijfers voor de branche ziekenhuizen:

• 224.500 werknemers (Q1 2025)
• 81% vrouwen (Q1 2025)
• 42,8 jaar als gemiddelde leeftijd (Q1 2025)
• 16,6% van de werknemers is mantelzorger

Het algemene beeld: de instroom van medewerkers in de branche is groter dan de uitstroom.
Ondanks dat nemen de tekorten op de arbeidsmarkt nog steeds toe. De komende 10 jaar blijft naar verwachting de zorgvraag en personeelsbehoefte toenemen. Dat geldt ook bijna overal voor het verwachte arbeidsmarkttekort.

2. Arbeidsmarktbewegingen

Ontwikkeling gemiddelde leeftijd medewerkers

Tussen 2011 en 2017 is de gemiddelde leeftijd gestegen van 41,5 jaar naar 43,2 jaar. Tussen 2020 en 2025 is de gemiddelde leeftijd gedaald van 43,2 jaar naar 42,8 jaar. Ter vergelijking: de gemiddelde leeftijd in de sector zorg en welzijn in 2025 ligt op 41,8 jaar.

Figuur 1. Ontwikkeling van de gemiddelde leeftijd medewerkers in de ziekenhuizen, 2011-2025

In- en uitstroom van medewerkers

De branche groeit

Tussen het eerste kwartaal van 2024 en 2025 stroomden 17.510 medewerkers de ziekenhuizen in, terwijl 16.680 medewerkers de branche verlieten. Dit resulteerde in een netto groei van 830 medewerkers.

Figuur 2. In- en uitstroom in de ziekenhuizen, eerste kwartaal 2025

3. Ontwikkeling werkgelegenheid en arbeidsmarktprognose

Vacatures

Het aantal ontstane vacatures nam in het tweede kwartaal van 2025 toe met 1% ten opzichte het tweede kwartaal van 2024. Het aantal openstaande vacatures nam in dezelfde periode af met 5%.

Figuur 4. Ontstane en openstaande vacatures per kwartaal in de ziekenhuizen, 2019 – 2025

Ontwikkeling werkgelegenheid (2011-2034)

De arbeidsvraag en het personeelsaanbod bepalen het daadwerkelijk aantal medewerkers. Dit wordt de vervulde vraag genoemd. Per saldo nam het aantal medewerkers in de ziekenhuizen tussen 2011 en 2024 toe met 3% (van 215.775 naar 222.550). Ter vergelijking: de sector zorg en welzijn groeide in die periode met 15%.

Figuur 5. Werkgelegenheid in de ziekenhuizen, 2011-2034

Prognose werkgelegenheid

Het Prognosemodel dat wij gebruiken, biedt inzicht in hoe de arbeidsmarkt zich de komende jaren ontwikkelt.  Bij het Prognosemodel gaat het om medewerkers in loondienst. Figuur 5 toont vanaf 2025 de prognose van de vervulde vraag naar medewerkers in de ziekenhuizen onder het referentiescenario + stelselwijziging kinderopvang. In dit scenario wordt verwacht dat het aantal medewerkers de komende negen jaar met 4% daalt: van 223.500 in 2025 naar 215.600 in 2034.

Scenario Referentie + stelselwijziging kinderopvang

In dit scenario worden boven op het referentiescenario de verwachte effecten van een aantal beleidsmaatregelen in de kinderopvang meegenomen:

• Het verhogen van de vergoeding in 2025;
• Het niet-indexeren van de vergoeding in 2026;
• Het verhogen van de vergoeding tot 96% vanaf 2027.

Voor een volledige toelichting over het prognosemodel en de scenario’s verwijzen we graag naar het verantwoordingsdocument van het model.

Door toenemende krapte op de arbeidsmarkt lukt het de branche naar verwachting niet om volledig te voorzien in de personeelsbehoefte. Anders gezegd: nu het arbeidsmarkttekort blijft toenemen, zal het de branche waarschijnlijk niet lukken om alle vacatures in te vullen. Daarom zal de branche naar verwachting minder hard groeien.

Zie onze factsheet voor meer informatie over de arbeidsmarktprognose.

Arbeidsmarkttekort

Het arbeidsmarkttekort is het verschil tussen de arbeidsvraag en het personeelsaanbod. Het tekort neemt in de prognoseperiode toe van 7.900 personen in 2025 tot 39.200 personen in 2034.

Figuur 6. Prognose van het arbeidsmarkttekort in de ziekenhuizen, 2025-2034 (Scenario Referentie + stelselwijziging kinderopvang)

4. Deeltijdfactor verhogen

De sector zorg en welzijn kampt met een groeiende vraag naar personeel, terwijl de gemiddelde deeltijdfactor al geruime tijd stabiel en relatief laag blijft. Veel medewerkers werken in kleine contracten. Waar dat past bij hun situatie en wensen, kan een grotere arbeidsduur per persoon helpen de tekorten te verkleinen.

In een coproductie van AZW en het CBS is onderzocht wie de afgelopen jaren meer of minder is gaan werken. Ruim de helft van de medewerkers hield hun contract gelijk, maar 35% veranderde wél. Vooral mensen met kleine banen breidden hun uren uit, terwijl medewerkers met grote banen juist wat inleverden.

Het onderzoek laat zien dat er ruimte is om de deeltijdfactor te vergroten – mits organisaties actief het gesprek voeren en ruimte bieden in roosters, cultuur en regelingen.

Wie wil weten waar die ruimte precies zit en wat werkt in de praktijk, vindt in deze coproductie van AZW en CBS volop inzicht en inspiratie.

5. Werkbeleving

Binnen het AZW-onderzoeksprogramma verzamelen we doorlopend gegevens over verschillende aspecten van de werkbeleving van medewerkers, onder meer door de halfjaarlijkse werknemers- en werkgeversenquêtes (WNE/WGE) die worden uitgevoerd door het CBS. Uitgebreide analyses van deze thema’s worden gepubliceerd in diverse longreads, artikelen en factsheets. Hieronder volgt een selectie van thema’s, waarbij we vooral de ontwikkelingen belichten.

Uit de kennissessie kwam naar voren dat de werktevredenheid in de branche opvallend hoog is. Medewerkers noemen betekenisvol werk, een goede sfeer en ontwikkelmogelijkheden als sterke punten. Tegelijkertijd ervaren veel professionals hoge werkdruk.

Werkdruk

Het aandeel medewerkers in de ziekenhuizen dat de werkdruk (veel) te hoog vindt, schommelt de afgelopen jaren tussen de 33% en de 50%. In het tweede kwartaal van 2025 ligt het percentage medewerkers dat de werkdruk als (veel) te hoog ervaart op 42%. Ter vergelijking: in de sector zorg en welzijn ligt dit percentage in het tweede kwartaal van 2025 op 41%.

Figuur 7. Beleving van de werkdruk in de ziekenhuizen, 2020 – 2025

6. Verzuim en verzuimpreventie

Ziekteverzuim

Het ziekteverzuimpercentage bij medewerkers in de ziekenhuizen is de afgelopen jaren gestegen van 4,4% in 2015 naar 6,1% in 2024. Het ziekteverzuim in de ziekenhuizen ligt in de periode 2015-2024 ieder jaar onder het sectorgemiddelde. Ter vergelijking het ziekteverzuim in de sector ligt in 2024 op 7,3%.

Figuur 11. Ziekteverzuim medewerkers binnen de ziekenhuizen, 2015-2024

Ziekteverzuim in 2025

In het eerste kwartaal van 2025 lag het ziekteverzuimpercentage op 6,8%. Dat was hoger dan in hetzelfde kwartaal van 2024, toen lag het ziekteverzuimpercentage op 6,5%. In het tweede kwartaal van 2025 is het ziekteverzuimpercentage licht gedaald ten opzichte van het tweede kwartaal van 2024 (van 6,0% naar 5,8%).

Ieder kwartaal verschijnen nieuwe ziekteverzuimcijfers op AZW StatLine. Op basis van deze nieuwe cijfers schrijven we ieder kwartaal vanuit het AZW-programma een artikel op onze website.

Daarnaast hebben we dit jaar ook factsheets gemaakt over ziekteverzuim in relatie tot arbeidsmarktomstandigheden.

Waarom het verzuim hoog blijft – en hoe organisaties daar verandering in brengen

Het ziekteverzuim in zorg en welzijn blijft hardnekkig hoog: in 2024 lag het op sectorniveau op 7,3% van de werktijd, tegenover 5,2% in andere sectoren. Uit onderzoek van het CBS blijkt dat dit samenhangt met de zware fysieke en emotionele belasting van het werk, beperkte autonomie en de samenstelling van het personeelsbestand.

AZW ging in gesprek met verschillende organisaties. Daaruit kwam naar voren dat het ook anders kan: met aandacht, vertrouwen en een preventieve aanpak lukt het om het verzuim te verlagen. Deze organisaties werken actief aan vitaliteit, werkdruk en openheid over vrouwspecifieke klachten. Hun aanpakken hebben één ding gemeen: ze investeren in mensen.

Door vertrouwen, ruimte en preventie centraal te stellen, ontstaat een cultuur waarin medewerkers zich gesteund voelen en duurzaam inzetbaar blijven. Zo laten deze voorbeelden zien dat aandacht de sleutel is tot minder verzuim én meer werkplezier. Lees de coproductie op AZW Info

7. Duurzame inzetbaarheid

Hoe blijven medewerkers in zorg en welzijn met plezier, energie en veerkracht aan het werk? De publicatie Wat werkt in duurzame inzetbaarheid van AZW bundelt acht inspirerende praktijkvoorbeelden uit verschillende branches – van huisartsenzorg tot ziekenhuizen en van gehandicaptenzorg tot vvt. Elk voorbeeld laat zien hoe organisaties duurzame inzetbaarheid op hun eigen manier vormgeven, met verrassende resultaten.

De rode draad: duurzame inzetbaarheid is geen los HR-thema, maar een manier van werken. Het begint bij vertrouwen, ruimte en het goede gesprek. Of het nu gaat om ontregelen in de GGZ, vouchers in huisartsenpraktijken of aandacht als sleutel tot minder verzuim in de ouderenzorg – echte verandering ontstaat wanneer medewerkers zelf invloed ervaren.

De bundel biedt concrete voorbeelden en lessen voor bestuurders, HR-professionals en beleidsmakers die duurzame inzetbaarheid willen verankeren. Lees de publicatie op azwinfo.nl.

Blijven werken tot de AOW-leeftijd

Figuur 12 toont het aandeel medewerkers dat aangeeft te willen blijven werken tot de AOW-leeftijd en het aandeel medewerkers dat aangeeft lichamelijk en geestelijk in staat te zijn om het (huidige) werk voort te zetten tot de AOW-leeftijd.

50% van de medewerkers in de ziekenhuizen geeft aan te willen blijven werken tot aan de AOW-leeftijd. En 49% van de medewerkers aan dat zij lichamelijk en geestelijk in staat zijn om het (huidige) werk voort te zetten tot de AOW-leeftijd. Hier zit een klein verschil van 1%-punt in. Iets meer mensen willen wel graag doorwerken tot aan de AOW-leeftijd, maar denken lichamelijk en geestelijk niet in staat te zijn om het (huidige) werk voort te zetten tot de AOW-leeftijd.

Figuur 12. Willen en kunnen doorwerken tot aan de AOW-leeftijd 

8. Gen Z in zorg en welzijn

Generatie Z betreedt massaal de sector zorg en welzijn. Wat drijft hen, wat vinden ze belangrijk – en hoe kunnen organisaties deze nieuwe lichting boeien en behouden? Het rapport Gen Z in zorg en welzijn, uitgevoerd door Young Works in opdracht van AZW, schetst een scherp beeld van hun drijfveren en ervaringen.

Gen Z kiest bewust voor betekenisvol werk: iets kunnen betekenen voor anderen is hun grootste motivatie. Tegelijk ervaren jonge medewerkers de hoge werkdruk als uitdaging. Ze willen groeien, leren en invloed hebben, maar botsen soms op structuren met weinig ruimte voor autonomie en inspraak.

Hun kracht ligt in energie, openheid en reflectievermogen. Ze bevragen vaste patronen en brengen gevoel voor balans en werkgeluk mee – mits organisaties ruimte, begeleiding en een inclusieve cultuur bieden.

Met inspirerende inzichten, citaten uit gesprekken met jonge professionals en concrete aanbevelingen biedt dit rapport waardevolle handvatten voor iedereen die de toekomst van zorg en welzijn wil vormgeven. Lees de publicatie op azwinfo.nl.

Aandeel medewerkers tot 25 jaar

De afgelopen 10 jaar is het aandeel medewerkers tot 25 jaar met 2%-punten gestegen binnen de ziekenhuizen, van 9% in 2016 naar 11% in 2025.

Figuur 13. Aandeel medewerkers jonger dan 25 in de ziekenhuizen, 2016-2025

9. Technologie en werkbeleving

Digitalisering verandert het werk in zorg en welzijn in hoog tempo. Apps, digitale dossiers en domotica bieden kansen om werk te verlichten en kwaliteit te verbeteren. Maar technologie draagt pas écht bij aan beter werk als mensen centraal staan – niet de systemen.

Het AZW-onderzoek Technologie in zorg en welzijn: impact op werkdruk en werkbeleving laat zien dat digitale hulpmiddelen zowel ontlasting als extra druk kunnen geven. De doorslaggevende factor is niet de techniek, maar de manier van invoeren. Mensgerichte implementatie bepaalt of technologie werkplezier versterkt of verzwakt.

Een succesvolle aanpak vraagt tijd, begeleiding en inspraak. Waar medewerkers kunnen oefenen, leren en meedenken, ervaren zij meer betrokkenheid en betekenis. Zo wordt technologie geen doel op zich, maar een versterking van vakmanschap, werkgeluk en goede zorg. Lees de publicatie op azwinfo.nl.

Arbeidsmarkt in beweging

Deze trendrapportage geeft inzicht in de belangrijkste ontwikkelingen op de arbeidsmarkt in de ziekenhuizen. De cijfers bieden aanknopingspunten voor beleid en houvast voor gesprekken over de toekomst van de arbeidsmarkt, zowel binnen organisaties als sectorbreed.

Wil je deze inzichten verder verdiepen of in dialoog brengen met anderen in de sector? Het AZW-programma organiseert regelmatig Clubhuisbijeenkomsten. In het Clubhuis komen onderzoekers, beleidsadviseurs en beslissers samen om elkaar te ontmoeten, te inspireren en kennis uit te wisselen.

Benieuwd naar aankomende bijeenkomsten en publicaties? Via onze agenda en LinkedInpagina blijf je op de hoogte van alle nieuwe onderzoeken en activiteiten.

Bekijk de agenda

Volg AZW op LinkedIn